Ten obszerny zamek nazywany jest "drugim Wawelem". Został wybudowany z rozkazu króla Kazimierza Wielkiego na skarpie pradoliny Wisły. Miał pełnić również funkcje obronne. Wyruszały z niego wyprawy myśliwskie do pobliskiej Puszczy Niepołomickiej. Zamek składał się z trzech wież, budynków w skrzydle południowym i wschodnim oraz murów kurtynowych wokół dziedzińca. Równolegle powstała osada Niepołomice, mająca pełnić funkcje usługowe dla zamku i dworu.
Przez wieki zamek był rezydencją królów polskich. Obecnie zamek otwarty jest dla gości i turystów. Mieści się w nim także hotel i centrum konferencyjne. W komnatach zamkowych powstaje Muzeum Przyrodnicze wykorzystujące eksponaty myśliwskie i łowieckie oraz zbiory Włodzimierza Puchalskiego. Centrum Kultury "Zamek" organizuje recitale, koncerty, spektakle, pokazy rycerskie, wystawy. W zamku ma swoją siedzibę chór Towarzystwa Miłośników Muzyki i Śpiewu w Niepołomicach "Cantata".