Muzeum jest specjalistyczną placówką obejmującą swym zasięgiem teren całego kraju. Prezentuje aktualny stan zasobu polskiego instrumentarium ludowego. Gromadzi ludowe instrumenty muzyczne, zajmuje się procesami budowy instrumentów i ich twórcami. Posiada w swoich zbiorach przeszło 2000 eksponatów, wśród nich rzadkie, ciekawe, od dawna nie spotykane w praktyce muzycznej instrumenty: liry korbowe, skrzypice polskie, suki biłgorajskie, oktawki. Najstarszymi obiektami są: złóbcoki (1705), basy kaliskie i mazowieckie (XVIII), tarapata (XIX), bębny - kotły (XVI/XVII), bębenki (XVIII i XIX). Do najciekawszych należy m.in. największy zbiór harmonii różnych typów, duża kolekcja cymbałów, skrzypiec, instrumentów glinianych, fujarek i piszczałek oraz instrumentów dudowych.

Część instrumentów jest ściśle związana z pewnymi regionami Polski np. dudy podhalańskie, złóbcoki występują tylko w kulturze muzycznej Podhala, mazanki w Wielkopolsce, a skrzypce diabelskie i burczybas na Kaszubach. Na ekspozycji prezentowane są instrumenty grające w polskich kapelach ludowych od początku XVIII wieku. Każdej kapeli towarzyszy nagranie dźwiękowe typowych dla niej utworów. Eksponowane w muzeum instrumenty zbudowane zostały przez budowniczych ludowych, którzy nauczyli się rzemiosła sami, lub odziedziczyli umiejętności po ojcu czy dziadku. Często byli też muzykami i budowali instrumenty na własny użytek (wśród nich Jan Kawulok z Istebnej).