W pierwszych dniach września 1939 r. została utworzona w Niemczech kwatera główna führera (Führerhauptquartier). Była ona ośrodkiem dowodzenia w czasie wojny. Nie miała swojej stałej siedziby. W zależności od sytuacji na froncie przenoszono ją w różne miejsca. W czasie ostatniej wojny na terenie całej Europy Hitler miał 8 miejsc stacjonowania kwatery głównej, nie licząc Berlina i Obersalzbergu. Najdłużej mieściła się w Gierłoży (pod nazwą „Wolfsshanze” – „Wilczy Szaniec”), znacznie krócej w Winnicy na Ukrainie (pod nazwą „Wehrwolf”) .

W skład kwatery głównej wchodzili najważniejsi wojskowi i politycy: szef Naczelnego Dowództwa Sił zbrojnych – Wilhelm Keitel, szef Sztabu Dowodzenia Wehrmachtu Alfred Jodl, kierownik kancelarii NSDAP Martin Borman. Stale towarzyszyli Hitlerowi adiutanci i sekretarki. Nad działalnością kwatery czuwał jej komendant. Miejsce pobytu Hitlera stanowiło tajemnicę. Dlatego też kwatery leżały w lasach i były dobrze maskowane. Składały się w większości z żelbetowych bunkrów, lżejszych budynków z cegły i betonu i drewnianych baraków. Podczas wojny z Polską kwatera mieściła się w pociągu.

„Wilczy Szaniec” przecinała linia kolejowa Kętrzyn – Węgorzewo i równoległa do niej szosa Gierłoż – Parcz. Kwatera miała powierzchnię 250 ha i otoczona była pierwotnie zasiekami, a następnie także polem minowym. Co kilkaset metrów ustawione były kilkunastometrowej wysokości drewniane wieże obserwacyjne, a na terenie suchym także betonowe stanowiska ckm.

Do kwatery prowadziły trzy strzeżone wartowniami wjazdy. Wartownia zachodnia znajdowała się na skraju lasu na wysokości majątku Gierłoż (niem. Gut Görlitz). Wartownia wschodnia położona była na szosie w polu, od strony wsi Parcz, około 300 m od aktualnej granicy lasu. Na południowy wschód od centrum, obok szosy Gierłoż – Parcz znajdowało się zapasowe lądowisko dla samolotów kurierskich. Jadąc na południe z centrum kwatery przejeżdżało się do wartowni południowej, a dalej do szosy Kętrzyn – Giżycko, za którą znajdowało się właściwe lotnisko kwatery w Wilamowie. Dodatkowo, w centrum kwatery, znajdowały się także tzw. wartownia oficerska strzegąca wjazdu na teren pierwszej strefy oraz wartownia kolejowa na zjeździe z szosy na stację kolejową. Żadna z wartowni nie dotrwała do chwili obecnej, a jedynymi pozostałościami ich lokalizacji są kawałki dachówek. Oprócz ogrodzenia zewnętrznego, strefy zakazane I. i II. wygrodzone były około dwumetrowej wysokości płotem z siatki zwieńczonej drutem kolczastym, gdyż oprócz wjazdu do kwatery, kontroli podlegał również ruch pomiędzy jej strefami.

Stała załoga „Wilczego Szańca” liczyła 2100-2200 osób: oprócz oficerów sztabowych, łączników, i innych wojskowych także fryzjerów, kucharzy, lekarzy, stenografów, sekretarki itp. Załoga kwatery korzystała z obsługi medycznej w przeznaczonym na ten cel szpitalu w Karolewie.