W Pabianicach znajduje się wiele wyjątkowo interesujących zabytków. Niezbyt daleko od zachodniej pierzei Starego Rynku, przy ulicy Grobelnej 2 w Pabianicach znajduje się nieduży, lecz bardzo interesujący kościół noszący wezwanie św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty i św. Wawrzyńca Męczennika. Drewniana budowla sakralna musiała stanąć w tym miejscu już w połowie XIV stulecia, z chwilą erygowania parafii. Kościół ten był dosyć ciasny i skromny, jak zauważył 100 lat później Jan Długosz. Gościł jednak kilkakrotnie przejeżdżających przez Pabianice królów Polski – Władysława Jagiełłę i Kazimierza Jagiellończyka, np. w 1432 roku Jagiełło zawarł tu przymierze z przedstawicielami czeskich husytów. Przy kościele już w końcu XIV wieku funkcjonowała szkoła oraz najstarszy pabianicki cmentarz. Dopiero w 1583 roku kapituła krakowska postanowiła zafundować dla swego miasteczka – centrum kwitnących dóbr, murowany kościół z prawdziwego zdarzenia. Wzniesiono go w ciągu 5 lat z cegieł z dodatkiem kamienia w stylu późnorenesansowym. Interesujące jest wnętrze kościoła św. Mateusza. Możemy tu zobaczyć np. barokowy ołtarz główny z końca XVII wieku z rzeźbami świętych Bartłomieja, Wawrzyńca i Mateusza oraz obrazami Ukrzyżowania i Wniebowzięcia Marii, równie stare organy, gotycką jeszcze chrzcielnicę, barokowe krucyfiksy, obrazy, relikwiarz. Interesujące są dwie tablice pamiątkowe z kamienia ku czci kanoników – fundatorów kościoła (z 1588 roku) oraz księżnej Judyty (z XVII wieku). Spośród płyt nagrobnych w tym kościele najciekawszy jest nagrobek wykonany z czerwonego marmuru poświęcony zmarłej w 1613 roku córeczce dzierżawcy dóbr pabianickich – Annie Sułowskiej. Polski napis wzorowany jest na trenach Jana Kochanowskiego.

Po lewej stronie ulicy Zamkowej, tuż za kościołem św. Mateusza, natkniemy się na największe w mieście zabudowania fabryczne, z surowej cegły, pozostałość po włościach "królów bawełny pabianickiej" – Kruschego i Endera. Znajduje się tu monumentalna przędzalnia cienkoprzędna wybudowana w 1891 roku, a w głębi – tkalnia, farbiarnia, bielnik, drukarnia, apretura. Warto skręcić w uliczkę Lipową i dojść do Grobelnej, aby w surowej scenerii fabrycznej odetchnąć na chwilę atmosferą "Ziemi Obiecanej". Zakłady te w 1913 roku były czwartą firmą branży bawełnianej w Królestwie Polskim.

Tuż obok "prządek", po przeciwnej stronie skrzyżowania z ulicą Józefa Piłsudskiego, naszym oczom ukaże się świeżo odnowiona fasada najwspanialszej rezydencji fabrykanckiej w Pabianicach – dawny pałac rodziny Enderów wzniesiony w stylu eklektycznym w 1883 roku Właściciele zgromadzili tu bogatą kolekcję dzieł sztuki – zabytkowe meble, obrazy, drzeworyty, miedzioryty, przedmioty sztuki orientalnej.